Казкi (на белорусском языке) - Сегюр Де

На сваёй брычцы, запрэжанай страўсамi, Бландзiна вельмi любiла катацца па садзе, якi шырыўся вакол палаца, i вазiў яе на гэтыя прагулкi Гурмандзiнэ. Сад быў абнесены агароджай, а за ёй пачынаўся прыгожы бязмежны лес. Гэты лес называлi Бэзавым, бо круглы год у iм квiтнелi чароўныя кусты бэзу. Але нiхто не хадзiў у той лес, бо ўсе ведалi, што ён зачараваны: хто хоць аднойчы туды трапляў, той нiколi ўжо з яго не вяртаўся. Гурмандзiнэ ведаў гэтую страшную гiсторыю, i яму было строга забаронена вазiць у той бок Бландзiну, каб яна выпадкова не пралезла памiж прутамi ў агароджы i не трапiла ў Бэзавы лес.

Шмат разоў кароль спрабаваў паставiць вакол сада высокi каменны мур цi хоць бы зрабiць шчыльней пруты ў агароджы, каб памiж iмi няможна было пралезцi, але кожны раз, як муралi завяршалi працу, нейкая невядомая сiла ўсё знiшчала, i мур цi агароджа самi сабой знiкалi.

I вось, каб паддобрыцца да Гурмандзiнэ i ўбiцца яму ў давер, каралева Фур'ета пачала кожны дзень частаваць яго сама рознымi ласункамi. Урэшце Гурмандзiнэ так прызвычаiўся да ўсякiх слодычаў, што ўжо й паўдня не мог пражыць без цукеркi, жэле цi пiрожнага, якiмi яго ўволю кармiла каварная гаспадыня. Тады яна паклiкала яго да сябе i сказала:

- Гурмандзiнэ, я хачу нешта ў цябе папрасiць, i калi ты пагодзiшся, у цябе будзе цэлы куфар цукерак i розных ласункаў, калi ж не - ты болей нiколi не будзеш iх есцi.

- Як не буду?! О, панi, без iх я памру ад тугi. Скажыце хутчэй, што я павiнен зрабiць, i я ўсё выканаю.

Тады каралева пiльна зiрнула на яго i прамовiла:

- Ты павiнен завезцi прынцэсу Бландзiну ў канец сада, дзе пачынаецца Бэзавы лес.

- Але я не магу зрабiць гэтага, панi, кароль мне строга забаранiў, адказаў няшчасны хлопец.

- Ах, ты не можаш? - незалюбiла каралева. - Ну што ж, тады бывай. Больш ты не ўбачыш ад мяне нiводнае слодычы, i я забараню ўсiм, каб табе iх давалi.

- О, панi, - плачучы, пачаў прасiць Гурмандзiнэ, - не будзьце такою жорсткай! Дайце мне любы iншы загад, якi я змагу выканаць.

- Паўтараю табе яшчэ раз: я хачу, каб ты завёз Бландзiну да Бэзавага лесу i зрабiў так, каб яна сышла з брычкi, пералезла за агароджу i ўвайшла ў гэты лес.

- Але, панi, - увесь збялеўшы, зноў пачаў малiць Гурмандзiнэ, - калi прынцэса ўвойдзе ў той лес, яна ўжо нiколi з яго не выйдзе. Вы ж ведаеце, што гэты лес зачараваны. I пасылаць туды прынцэсу - значыць пасылаць яе на немiнучую смерць.

- Трэцi i апошнi раз я пытаюся ў цябе: павязеш ты Бландзiну да лесу цi не? Выбiрай жа - або поўны куфар цукерак, якi я буду напаўняць кожны месяц, або ўвогуле i назаўжды нiякiх слодычаў ды ласункаў.

- Але як я потым здолею пазбегнуць той страшнае кары, якую мне прызначыць кароль?

- Пра гэтае не турбуйся. Як толькi табе ўдасца завабiць Бландзiну ў Бэзавы лес, прыязджай да мяне. Я дам табе абяцаныя цукеркi i падрыхтую ўсё, каб ты адсюль з'ехаў.

- О, панi, пашкадуйце, не прымушайце мяне губiць маю дарагую прынцэсу. Яна была са мною заўсёды такая добрая!

- Ты яшчэ не рашаешся, нягоднiк! Якая табе рознiца, што будзе з Бландзiнай? Я абяцаю табе, што потым зраблю ўсё, каб цябе ўзялi на службу да Брунеты, i буду сама сачыць, каб у цябе заўсёды было ўдосталь цукерак.

Некалькi хвiлiн Гурмандзiнэ ўсё яшчэ не рашаўся, але ўрэшце, як гэтага не шкада, пагадзiўся ахвяраваць сваёю добрай маленькаю гаспадыняй, прамяняўшы яе на некалькi фунтаў цукерак. Увесь вечар i ўсю ноч ён мучыўся ад думкi, што павiнен зрабiць вялiкае злачынства. Але ж адмовiўшыся выканаць загад каралевы, ён нiколi ўжо не змог бы паласавацца смачнымi слодычамi! Такая перспектыва яго палохала яшчэ болей, i таму, паспадзяваўшыся, што аднойчы, з дапамогаю якой-небудзь магутнай чараўнiцы, ён усё роўна здолее адшукаць Бландзiну ў зачараваным лесе, ён адкiнуў усе сумненнi i вырашыў падпарадкавацца каралеве.

Назаўтра, гадзiне а чацвёртай, Бландзiна папрасiла, каб ёй падалi яе маленькую брычку. Сеўшы ў яе, яна развiталася з бацькам i паабяцала, што праз дзве гадзiны вернецца дадому. Сад быў вялiкi. I спачатку Гурмандзiнэ накiраваў страўсаў у адваротным напрамку ад таго месца, дзе пачынаўся Бэзавы лес.

Калi ж яны ад'ехалiся так далёка, што з палаца iх ужо было не вiдаць, ён перамянiў напрамак i паехаў проста да агароджы, за якой шырыўся Бэзавы лес. Па дарозе ён увесь час быў маўклiвы i сумны: злачынства, якое ён мусiў учынiць, увесь час не давала яму спакою i кроiла сэрца.

- Што з табой, Гурмандзiнэ? - спытала ў яго Бландзiна. - Ты ўвесь час маўчыш. Ты часам не захварэў?

- Не, прынцэса, - адказаў Гурмандзiнэ, - я адчуваю сябе добра.

- Але ж ты такi бледны! Скажы, што з табой, бедны Гурмандзiнэ. Я абяцаю, што зраблю ўсё, каб табе было лепей.

Расчулiўшы Гурмандзiнэ сваёй дабрынёй, Бландзiна сябе амаль уратавала. Але ўспамiн пра цукеркi, паабяцаныя каралевай Фур'етай, прымусiў хлопца прагнаць свае добрыя пачуццi.

I не паспеў ён нiчога адказаць, як страўсы ўпёрлiся ў агароджу, за якой рос зачараваны Бэзавы лес.

- Ах! - ускрыкнула Бландзiна. - Якi прыгожы бэз! I як ён чароўна пахне! Вось добра было б сабраць вялiкi букет i падарыць яго тату! Гурмандзiнэ, калi ласка, злезь з брычкi i прынясi мне некалькi галiнак.

- Я не магу, прынцэса, - азваўся маленькi паж. - Пакуль мяне не будзе, страўсы могуць уцячы.

- Ну i што? - сказала Бландзiна. - Я i сама магу на iх даехаць да палаца.

- Але тады кароль будзе сварыцца, што я вас пакiнуў адну. Можа, вы лепей самi сходзiце па гэтыя кветкi ды выбераце, якiя вам больш спадабаюцца.

- I праўда, - пагадзiлася Бландзiна. - А то мне будзе вельмi непрыемна, калi на цябе, мой бедны Гурмандзiне, будуць з-за мяне сварыцца.

I сказаўшы гэта, Бландзiна саскочыла з брычкi, пралезла памiж прутоў у агароджы i пачала збiраць кветкi.

Як толькi яна гэта зрабiла, у Гурмандзiнэ ўсё ўсярэдзiне здрыганулася i яго пачалi мучыць згрызоты. Яму захацелася выправiць сваё злачынства, паклiкаць Бландзiну назад. Але хоць прынцэса была ўсяго за дзесяць крокаў, i ён яе выдатна бачыў, яна зусiм не чула ягоных крыкаў i ўсё глыбей заходзiла ў зачараваны лес. Гурмандзiнэ доўга яшчэ глядзеў, як яна збiрае прыгожыя кветкi, пакуль прынцэса зусiм не знiкла з вачэй.

Не ведаючы, што рабiць, хлопец горка заплакаў, ён праклiнаў сваю ненаеднасць i ненавiдзеў каралеву Фур'ету. Але прыгадаўшы, што час, калi Бландзiна павiнна вярнуцца ў палац, ужо зусiм блiзкi, ён нарэшце паехаў назад i задворкамi прыбег да каралевы, якая яго чакала. Убачыўшы, якi ён бледны i якiя ў яго чырвоныя i заплаканыя ад нячыстага сумлення вочы, каралева здагадалася, што Бландзiна прапала.

- Ты ўсё зрабiў? - спытала яна.

У адказ Гурмандзiнэ толькi кiўнуў галавой, бо гаварыць у яго не было сiлы.

- То хадзi за мной, - сказала яму каралева. - Вось твая ўзнагарода.

I яна паказала пажу на вялiкi куфар, поўны сама розных цукерак. Потым яна паклiкала служку i загадала яму пагрузiць гэты куфар на аднаго з тых мулаў, на якiх прывезлi яе каштоўнасцi i аздобы.

- Гурмандзiнэ завязе гэты куфар майму бацьку, - сказала каралева i дадала, павярнуўшыся да пажа. - Выязджай зараз жа, а праз месяц прыедзеш зноў i завязеш яшчэ адзiн куфар.

У тую ж хвiлiну яна неўпрыкмет сунула хлопцу ў руку мяшэчак з залатымi манетамi. Гурмандзiнэ нiчога не адказаў i моўчкi залез на мула. Доўга не думаючы, ён адразу пусцiў наўзгалоп; але мул быў вельмi натурысты i ўпарты, i, хутка стамiўшыся ад цяжкага куфра, ён пачаў кiдацца з боку ў бок, брыкацца i нарэшце такi скiнуў Гурмандзiнэ разам з усiмi яго цукеркамi. Хлопец яшчэ не ўмеў добра ездзiць нават на канi, не тое, што на муле, i, зляцеўшы на зямлю, ударыўся галавой аб камень i тут жа памёр. Ён так i не змог скарыстацца ўзнагародаю за сваё злачынства, бо не паспеў з'есцi нiводнае цукеркi, падоранай яму каралевай.

Нiхто яго не пашкадаваў, бо нiхто яго й не любiў у палацы, апроч беднай Бландзiны, якая ў гэты самы час блукала па зачараваным Бэзавым лесе.

Глава 3

Бэзавы лес

Апынуўшыся ў лесе, Бландзiна пачала збiраць прыгожыя кветкi. Яна радавалася, што iх так многа i што ў iх такi добры пах. Збiраючы, яна заходзiла ўсё далей i заўважала яшчэ прыгажэйшыя кветкi, тады яна вытрасала фартух i шапку i пачынала збiраць новыя.

Так прайшла цэлая гадзiна. Бландзiне ўжо зрабiлася горача, а букет быў такi цяжкi, што яна пачала стамляцца. I тады яна вырашыла, што пара вяртацца ў палац. Яна павярнулася i ўбачыла, што з усiх бакоў яе абступае бэз.

Яна паклiкала Гурмандзiнэ, але нiхто не адказаў. "Здаецца, я адышлася трошкi далей, чым думала, - сказала Бландзiна. - Што ж, хоць я i стамiлася, давядзецца iсцi назад. Гурмандзiнэ пачуе мяне i выйдзе насустрач."

Яна рушыла назад па сваiх слядах, але колькi нi йшла, дрэвы i кусты не радзелi i ўскрайку леса было не вiдаць. Яна зноў доўга клiкала Гурмандзiнэ, але ёй зноў нiхто не адказаў. I тады ёй зрабiлася страшна.

- Што са мной будзе ў гэтым лесе? I што падумае мой бедны тата, убачыўшы, што я не вярнулася? А небарака Гурмандзiнэ? Ён жа не адважыцца вярнуцца ў палац без мяне: на яго будуць сварыцца, а можа нават адлупцуюць! I ўсё гэта з-за мяне, з-за таго, што мне захацелася назбiраць гэтага бэзу... Ах, якая я няшчасная! Цяпер я памру ў гэтым лесе ад смагi i голаду, калi ўначы мяне не задзяруць злыя ваўкi.