Замалёўкi (на белорусском языке) - Сергей Давидович

Дзякуй шчыраму чалавеку - Уладзiмiру Содалю, што пiсаў некалi пра маiх бацькоў i прагнуў адшукаць той татаў гармонiк, якi чуў колiсь у Рубяжы Янка Купала. Але дзе ж яго знойдзеш, той гармонiк, калi згарэў ён у полымi вайны разам з хатай i ўсiм скарбам...

Вайна... Войны тату не абмiнулi, яны зацягнулi яго ў сваю крывавую сячкарню i бязлiтасна ламалi i крышылi лёс, здароўе, псiхалогiю. Войны, праз якiя прайшоў тата, называлiся, па яго словах, "фiнская", "нямецкая" i "японская". Цi не замнога для аднаго чалавека?..

Яшчэ адно - i самае незразумелае "дзiва": тата, прайшоўшы праз нечалавечыя выпрабаваннi, анiводнага разачку не мацюкнуўся - нi на маму, нi на дзяцей, нi на знаёмых.

Нават проста так, "абстрактна" - на жыццё цi на долю...

Тата - жыццёвая загадка, вялiкая таямнiца, якiя ён панёс з сабой у iншы свет. Нiколi нiкому не скардзiўся, нiколi нiкога нi аб чым не прасiў, цягнуў сваю лямку сумленна да канца. Што было ў ягонай душы, у ягоным сэрцы - не вядома...

Калi не стала мамы, тата падышоў да труны i пранiкнёна сказаў адзiнае: "Што ж ты, бабка, пакiнула мяне аднаго?.."

Потым наступныя, апошнiя, тры гады свайго жыцця раскладваў перад сабой фотакарткi мамы i моўчкi гадзiнамi сядзеў над iмi, перабiраючы i перакладваючы... Якi агонь спальваў яго сэрца?

Нашы з iм адносiны былi па-мужчынску стрыманыя, але адчувалася ўзаемная душэўная цеплыня i няўмела схаваная любоў адзiн да аднаго.

Здаецца, сёння я б "задушыў" яго ў сваiх шчырых абдымках, а тады...

Татавы рукi ўмелi амаль усё рабiць i майстраваць. Касу калi адклепле, "адцягне" - не каса, а брытва, можна было ёй галiцца.

Калi зробiць бочачку цi ражачку - камар носа не ўткне памiж клёпкамi. Калi насмалiць дратву ды падшые валёнкi цi боты - зносу iм няма...

I яшчэ адно цiкавае "дзiва" ў татавым лёсе. Калi бальшавiкi знiшчалi хутары, давялося тату з сям'ёй жыць у доме другога знакамiтага земляка Антона Лявiцкага (Ядвiгiна Ш.), якога паслякастрычнiцкая завiруха сагнала з гнязда, i ён вымушаны быў пакiнуць Карпiлаўку.

Тады разам з нашай сям'ёй у доме Лявiцкага жылi адначасова i другiя сем'i, якiх, у сваю чаргу, таксама спаролi з абжытых вуглоў.

У Карпiлаўцы i навакольных вёсках жывуць яшчэ людзi, якiя памятаюць цiхага, сцiплага, працавiтага чалавека, таленавiтага музыканта - рубяжскога Федзю...

На Малабяседскiх могiлках пад чорнай мармуровай плiтой знайшлi свой вечны спакой два залатыя сэрцы. Ляжаць, склаўшы працавiтыя рукi, два родныя мне чалавекi - мама i тата...

Калi давядзецца ехаць вам па Даўгiнаўскаму шляху, прыпынiцеся на хвiлiнку ля могiлак - гэта i будзе данiна павагi пакаленню сумленных i працавiтых людзей.

ПАРАЗУМЕНЦЫ

Як абрыдаў за жыццё маналог!

Колькi сябе памятаю, толькi i чую нечыя перакананнi, нечую "праўду".

Безумоўна, кожны мае права на свае погляды, на свае меркаваннi, кожны павiнен заставацца самiм сабой, бо чалавек - гэта асоба, унiкальны сусвет.

Але ж i я - не дурань! Дайце i мне слова! Выслухайце мяне! Няхай нашы сустрэчныя меркаваннi сутыкнуцца лбамi так, каб абсыпалася тынкаванне памылковасцi i агалiлася, зрабiлася бачнай усiм iсцiна.

Нiчога ў свеце няма даражэй за iсцiну! А iсцiна высвечваецца толькi ў дыялогу.

Усвядомiўшы гэту няхiтрасць, я даўся наўцёкi ад маналога i пачаў шукаць субяседнiкаў, з якiмi было б цiкава шукаць паразуменне.

Сёння, сярод нашай адасобленасцi i адгароджанасцi адзiн ад аднаго, здавалася б, знайсцi такiх паразуменцаў вельмi складана.

Не! Не складана! Наадварот - надзвычай лёгка! Яны - побач. Iх трэба заўважыць i аддаць iм павагу.

Падыходжу, перш-наперш, да плуга, без якога не будзе нi хлеба, нi дабрабыту. Менавiта плуг, адным з першых, навучыў мае рукi быць дужымi, правiльна i роўна накiроўваць баразну жыцця. Менавiта плуг прывучыў мае ногi знаходзiць тыя кропкi апоры, якiя не дазваляюць хiстка i няўпэўнена iсцi па зямлi. Менавiта дзякуючы плугу я ўжо з чатырнаццацi гадоў адклаў у сваiх мазгах галоўную для мяне iсцiну жыцця: "Хто навучыўся паважаць працу - нiколi не зняважыць чалавека".

З такiмi думкамi я падышоў да плуга, ласкава дакрануўся да яго.

- Дзякуй табе, плужа! Вось стаю я ля цябе, пасiвелы, пасталелы, i зноў чую перад сабой гарачае дыханне каня, зноў аддаюцца ў рукi гулкiя ўздрыгваннi твайго цела пры сутыкненнi нарога з каменнямi, душой улаўлiваю мяккае пашоргванне цёплых скiбаў зямлi, якiя ты па-гаспадарску раўнютка i далiкатна пераварочваеш... Дзякуй табе, дружа, што я зноў адчуў сябе маладым i патрэбным зямлi...

Плуг стомлена адказаў:

- О-о, браток!.. Знасiўся мой сталёвы нарог, як з'ядаюцца зубы ў чалавека. Станчэў i сцёрся мой лямеш, але ж усё гэта адбылося дзеля сапраўднага жыцця. Сёння i я жыву ўспамiнамi i толькi тады адчуваю сябе дужым i годным, калi зноў за мной паслухмяна ўкладваецца ралля.

Я моўчкi ўздыхнуў. Хацелася памаўчаць, каб не распужаць успамiнаў.

- А памятаеш першую нашу баразну? - пачуў я ад плуга.

- Як бык памачыўся, - сканфузiўся я. - Блазнюк быў я яшчэ - прабач...

Пакланiўся я плугу i падышоў да сваёй даўняй прыяцелькi - касы, якая вiсiць пад страхой на канцы кроквы. Асцярожна ўзяўся за адшлiфаванае да бляску маiмi ж рукамi касiльна i зняў яе з кроквы.

- Ты ж мая гаротнiца! Гэта колькi ж трэба скасiць сакаўной, роснай травы, каб так патанчэць i знасiцца!..

Сапраўды, кропля здольна камень пратачыць...

Каса тоненька дзынкнула:

- Не, не гаротнiца я! Толькi напачатку свайго жыцця гаравала я, што рэжу па жывому i траву, i краскi ў ёй, пазбаўляю iх жыцця. А потым зразумела, што хутка перастаiць трава, пажухнуць краскi i зробяцца не патрэбнымi нiкому.

- Карысная справа - класцi пракосы! - падтрымаў я касу. - Аднак i падкляпаць цябе не пашкодзiць, адцягнуць малатком тваё лязо.

- Ведаю, што пара мяне мяняць, - уздыхнула каса. - Ведаю i баюся гэтага.

Я i сам даўно адзначыў, што шкадаваў сваю памочнiцу, але адкладваў куплю новай касы, бо не адну ясную ранiчку сустракаў з ёй, не адну зiмку ела наша кароўка сена...

Быццам зазiрнуўшы мне ў душу, каса насцярожана, з надзеяй дзынкнула:

- А як весела я колiсь пасвiствала ў траве з кожным тваiм узмахам! О-хо-хо...

Помнiў я i гэта, помнiў i тое, як мужна цярпела яна, калi я не заўважаў у траве камень, i iскры, як гарачыя слёзы, выскаквалi з-пад касы...

А па-другое, я i сам не надта адстаў ад яе - састарэў i паднасiўся.

З пяшчотай пагладзiў я касу:

- Сёння ж адкляплю цябе - будзеш як новая! Мы яшчэ з табой накосiм-напракосiм!

Зняў я касу з касiльна i паклаў на калодку, каб вечарам выканаць сваё абяцанне. У гэтую ж калодку была ўторкнута сякера, з якой, каб i хацеў, не мог бы размiнуцца без бяседы.

Гэта сякера, дарэчы, як i плуг, i каса, засталiся мне пасля таты.

Тата бярвенцы абчэсваў, бы той станок, - раўнютка i гладка.

Ад таты перайшлi да мяне не толькi яго дапаможцы, а i ўменне карыстацца iмi, любоў да працы.

(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});