Паляўнiчы (на белорусском языке) - Джеймс Олдридж

- Я пастараюся, каб Сэм застаўся, - сказаў Джэк. Гэта была апошняя безнадзейная спроба затрымаць Роя. - А Эндзi, магчыма, i з'едзе.

- Фермер Джэк! - гукнуў Рой i памахаў вольнай рукой, хутка аддаляючыся ад яго па хрыбце. - Да вясны? - крычаў ён, не азiраючыся i згiнаючыся пад цяжарам заплечнага меха. - Вясной убачымся! - А сам сабе дадаў вельмi спакойна: "Калi давядзецца!"

Рой павёў Зела па хрыбтах, вольных ад снегу, выбраўшы больш доўгi, але больш лёгкi шлях да Лiтл-Рывера; перабраўшыся цераз раку, яны выйшлi на сцежку да хацiны Скоцi i Самсона. Хутка вечарэла, i Рой убачыў, што яму не ўдалося сэканомiць час. Ён паскорыў крок, i ўсё адно было ўжо зусiм цёмна, калi яны падышлi да разнасцежаных дзвярэй хацiны, з якой клубамi валiў дым.

- Хто гэта там? - сустрэў iх голас Самсона.

Скоцi быў здзiўлены, але Мэрэй вiтаў iх:

- Хэло, Рой, хэло, Зел, - у яго словах не было здзiўлення, толькi звычайнае вiтанне - i нiчога больш.

- Дык ты тут? - напаў на яго Зел. - Чаму ты не зайшоў па мяне? Я чакаў цябе ў Роя цэлы тыдзень.

- А я якраз збiраўся iсцi па цябе, - сказаў Мэрэй, дапамагаючы iм скiнуць мяхi.

- Позна ж ты сабраўся, - разышоўся Зел.

Мэрэй не стаў з iм спрачацца, i ў ягоных вачах можна было прачытаць поўную абыякавасць - цi ўзяць Зела, цi пакiнуць яго, чакаць Зела альбо не чакаць.

- Значыць, i ты сабраўся? - сказаў Скоцi Рою.

- Падобна на тое, Скоцi, - неахвотна адказаў Рой.

- Гэта няправiльна, Рой, - пакруцiў галавой Скоцi.

Рой не спрачаўся, не называў Скоцi прападобным.

- Правiльна цi няправiльна, - сказаў ён, - якая рознiца?

- Што i казаць, падманеш ты iнспектара, - сказаў Самсон.

Мэрэй пазiраў на Роя i бачыў толькi лепшага звералова Муск-о-гi. Але сiтуацыя яму падабалася.

- Гэта праўда, Рой, - сказаў ён, - iнспектар надта здзiвiцца, калi даведаецца, што ты залез у заказнiк! Ён, вядома, перакананы, што ты ловiш больш за норму, але ўсё-ткi лiчыць цябе законапаслухмяным траперам. Вось здзiвiўся б ён, калi б убачыў цябе з намi! Уяўляю! - Яны не ўслухоўвалiся ў няспешную гаворку Мэрэя, i ён не меў прэтэнзiй.

- Адным цудоўным днём не толькi Рой здзiвiць гэтага нягоднiка iнспектара, - гарачыўся ўвесь узбуджаны Зел.

- А чаму ты, Самсон, не iдзеш з намi? - хутка спытаў Рой. Ён не жартаваў, ён быў сур'ёзны, нават занадта сур'ёзны. Яго мускулiсты твар напружыўся, маленькiя вочы схавалiся ў зморшчынах, калi ён здзеклiва зiрнуў на Самсона.

- Спытайся ў Скоцi, - сказаў Самсон. - Калi пойдзе ён, пайду i я.

- Пайшлi з намi, Скоцi, - сказаў Рой; гэта быў не здзек, а проста безнадзейны заклiк. - Чаму ты не iдзеш?

- Каб табе было не сорамна туды iсцi? - сказаў Скоцi.

Роя гэта не кранула, i Скоцi пашкадаваў, што сказаў гэта.

- Я жанаты, Рой, - сказаў Скоцi, каб вылучыць неабвержны аргумент i iстотную прычыну. - Жанаты i Самсон. Мы не можам так рызыкаваць, як рызыкуеце вы.

- А што такое? - умяшаўся Зел. - Сахаты жанаты, i я жанаты.

- Так, - марудна запярэчыў Скоцi, - i калi б вы маглi атрымаць назад вашыя надзелы, вы ўчапiлiся б у iх зубамi i рукамi. Дык навошта ўцягваць Роя ў вашыя неразумныя задумкi?..

- Ладна, Скоцi, - спакойна прамовiў Рой, i больш да гэтай тэмы яны не вярталiся.

- А як жа з тваёй уласнай лоўляй, Рой? - спытаў Самсон. - Калi iнспектар захоча праверыць цябе, ён адразу зразумее, што цябе няма.

Рой кiўнуў.

- Я i хацеў папрасiць цябе i Скоцi, каб вы час ад часу правяралi мае пасткi. Усё, што трапiць у iх - вашае, толькi стаўце iх зноў. Можаце карыстацца маiмi хацiнамi. Як? Згода?

Скоцi i Самсон пераглянулiся.

- Ладна, - сумна адказаў Скоцi.

- А калi ты вернешся? - спытаў Самсон.

- Пра гэта ты спытай у Сахатага, - адказаў Рой.

- Не ведаю, - сказаў Мэрэй. - Гледзячы, як пойдуць справы. Лавiць баброў цяжка, калi балота замерзне. Будзем там тыдняў восем-дзевяць.

Рой еў фасолю, падагрэтую для яго Скоцi.

- Калi хто-небудзь будзе наводзiць пра мяне даведкi, - сказаў ён Скоцi. кажы, што я тут паблiзу ў разведцы, скажам, у лесе, каля ўчастка Боба.

- I ўсё адно ты дзейнiчаеш няправiльна, Рой, - даказваў Скоцi. - Навошта тады законы пра паляванне, калi кожны будзе парушаць iх?

Гэта быў працяг iхняй нявырашанай спрэчкi, бо калi Скоцi шчыра паважаў закон i захапляўся iм, то Рой адносiўся да закону звысоку. Скоцi баяўся закону як маральнага кодэкса, Рой баяўся толькi пакарання згодна з законам. Яны не маглi сысцiся наконт гэтага, i Рой не меў настрою працягваць спрэчку звыклым для iх спосабам прыкладаў i пярэчанняў. Рой не адрознiваў у гэтым пытаннi невiнаватага ад вiнаватага, гэта не прыходзiла да яго само, i ён не дазваляў сабе задумвацца над гэтым. Калi закон парушаў Скоцi, ён пакутаваў, але калi яго парушаў Рой, сумленне ставiла пад сумненне сам закон, i ў гэтым выпадку ён не баяўся закону. Дрэнна было толькi тое, што ён парушаў уласныя iнтарэсы звералова. Якiм бы цяжкiм нi было паляванне ў Муск-о-гi, ён ведаў, як ведаў i Бэрк, i Скоцi, i любы звералоў, што пушныя заказнiкi - гэта адзiнае спадзяванне трапераў. Лавiць у iх было грахом для звераловаў, але становiшча склалася так, што Рою даводзiлася душыць у сабе гэта прафесiйнае сумленне. Ён дзейнiчаў так, як мусiў дзейнiчаць, i разважаць тут не было пра што.

- Застаецца толькi спадзявацца, што цябе не зловяць, - такiм было апошняе слова Скоцi.

Рой пацiснуў плячыма i працягваў даядаць фасолю.

Раздзел дзесяты

Дарогу паказваў Мэрэй, але пракладваў сцежку i таптаў снег Рой. Згодна з указаннямi Мэрэя ён кiраваўся то на адзiнокую сасну, то на граду пагоркаў, то на карабельны гай, то ў далiну. Большай часткай нельга было абысцiся без плеценых канадскiх лыжаў, i на долю Роя выпадала сама цяжкая, знясiльваючая праца, але i ў гэтым выпадку два iншыя ледзь паспявалi за iм. Рой iмкнуўся наперад так, нiбыта адчай падганяў яго, i ногi яго iшлi самi, якiм бы глыбокiм нi быў снег. Мэрэй нёс сама цяжкi груз, у тым лiку большую частку пастак; нават гэтаму велiкану даводзiлася паскараць свой шырокi крок, каб паспець за Роем. Мэрэй iмкнуўся скарачаць дарогу, iдучы нацянькi, але Рой кожны раз выбiраў да таго ж i больш лёгкi варыянт i нi на хвiлiну не збаўляў тэмп.

- Ты, вiдаць, спяшаешся? - сказаў Мэрэй пасля двух дзён такой дарогi.

- Навошта губляць час? - адказаў Рой.

- Але ж часу ў нас дастаткова, - зазначыў Мэрэй.

- Гэта як сказаць, - запярэчыў Мэрэю Зел, але той нiяк не зрэагаваў. А iменна Зелу даводзiлася цяжэй за ўсё: Мэрэй неаднойчы ўжо выцягваў яго са снегу i нёс яго мех, пакуль ён трохi не дужэў, каб цягнуць груз далей. Але Зел усё адно быў за Роя. - Чым хутчэй мы туды трапiм i чым хутчэй выберамся, тым лепей для нас, - казаў ён.

Першыя тры днi яны iшлi прыкладна па прамой. Мясцовасць iм была добра знаёмая, i нiякiх адкрыццяў не прадбачылася. Але на чацвёрты дзень яны пераправiлiся цераз Серабрыстую раку i паднялiся на хрыбет Белых гор. Хрыбта такой вышынi не было ва ўсiм Муск-о-гi; востры, як брытва, ён выцягнуўся з усходу на захад як кiнуць вокам. Гэта быў межавы хрыбет, якi адразаў Муск-о-гi ад пустынных участкаў на поўначы. Залазячы на гэты хрыбет, Мэрэй двойчы губляў арыенцiры, i толькi калi дабраўся да самай вяршынi, ён зноў вызначыў напрамак.

Там, наверсе, перад iмi паўстала зусiм новая для iх краiна, не падобная на iхнiя ўчасткi. Пазiраючы на яе з радасцю i хваляваннем, Рой зразумеў, чаму яе называюць краiнай Срэбных Даляраў.

- Глядзiце, якiя азёры! - захоплена ўсклiкнуў ён. - Вось гэта краiна! Я ўздымаўся на гэты хрыбет на ўсходзе, але такога яшчэ не бачыў. Тут усё не такое. Зусiм не такое.

Сапраўды, гэта не было падобна на нагрувашчванне невысокiх аднастайных хрыбтоў Муск-о-гi, гэта была краiна кантрастаў. Тут былi i адгор'i, i высокiя пiкi, i глыбокiя далiны. Былi i плато, якiя выцягнулiся вузкiмi палоскамi памiж гор, пляскатыя i гладкiя, яны таксама былi ўсеяны азёрамi i сасновымi лясамi. У параўнаннi з больш мiрным пейзажам Муск-о-гi тут ўсё было ўздыблена i скручана. Лясы, яшчэ не кранутыя сякерай, цёмныя гушчары i побач ззялi на сонцы здраднiцкiя снежныя схiлы.

- Яно мо i прыгожа, - сказаў Мэрэй, - але на такiм схiле сам чорт галаву скруцiць. А зараз, калi яны заледзянелi, на iх i нам можна галаву зламаць. Бачыш лес на тым баку плато? - спытаў Мэрэй у Роя.

Рой зiрнуў цераз два хрыбты i плато на густы сасновы лес.

- Пастарайся вывесцi нас туды найбольш дакладна, - сказаў Мэрэй. - Якраз там мая хацiна. У канцы вунь таго азярца.

Гэты апошнi адрэзак шляху Рой правёў так, што ва ўсiх аж дух заняло. Яго прыспешваў яшчэ i звычайны азарт гонкi з дзённым святлом. Кожны крок у гэтай новай краiне прыносiў яму задавальненне, кожная цяжкасць была прыемнай. На гэтым апошнiм пераходзе давялося абыходзiць шмат лясных гушчароў i зараснiкаў, i хоць часцей за ўсё мэта паходу была схаваная, Рой прывёў iх проста да месца. Шлях гэты iм варта было добра запомнiць, бо яны не рызыкавалi пазначаць свой шлях, як бы цяжка нi было знайсцi яго пасля. Яны былi ў заказнiку, i чым менш слядоў заставалася пасля iх - тым лепей. Заказнiк не меў мяжы альбо iншых апазнавальных знакаў, але яны ведалi, што ён пачынаўся ад хрыбта Белых гор, i чым далей яны адыходзiлi ад хрыбта, тым больш паглыблялiся ў заказнiк. Да таго часу, як Рой вывеў iх глыбокай далiнай да ўказанага Мэрэем сасновага лесу, хрыбет Белых гор ледзь дымiўся вечаровай смугой далёка ззаду, а самi яны былi ў глыбiнi заказнiка.