Учебник языка эсперанто. Основной курс - Борис Колкер

Предложение было связано с тем, что в июле будущего года в Латвии пройдут Дни эсперанто Балтии. Возможно, они будут проведены в Лиепае.

Baltic News Service.

Урок 12

Лексика

aparato ‘прибор’, ‘аппарат’,

besto ‘животное’,

bezoni ‘нуждаться’, ‘иметь потребность’ (mi bezonas ‘мне нужно’),

bruna ‘коричневый’,

ĉemizo ‘рубашка’,

desegni ‘рисовать’, ‘чертить’,

direkto ‘направление’ (direkti ‘направлять’, ‘управлять’),

egala ‘равный’, ‘одинаковый’,

ekspozicio ‘выставка’,

elekti ‘выбирать’, ‘избирать’,

fabelo ‘сказка’,

fako ‘отдел’, ‘отделение’; ‘специальность’, ‘отрасль’,

flava ‘жёлтый’,

fraǔlo ‘холостяк’, ‘неженатый’ (fraǔlino ‘девушка’),

globo ‘шар’,

griza ‘серый’,

gusto ‘вкус’ (gustumi ‘пробовать на вкус’),

halti ‘остановиться’,

hela ‘светлый’, ‘яркий’,

kajero ‘тетрадь’,

kisi ‘целовать’,

konkurso ‘соревнование’, ‘конкурс’,

kovri ‘покрыть’, ‘закрыть’,

krajono ‘карандаш’,

laca ‘усталый’,

lino ‘лен’,

najbaro ‘сосед’,

ordo ‘порядок’ (ordigi ‘привести в порядок’, ‘упорядочить’, ‘устроить’),

pagi ‘платить’,

pentri ‘рисовать (красками)’,

perdi ‘потерять’,

plumo ‘перо’,

pluvo ‘дождь’,

printempo ‘весна’,

razi ‘брить’,

robo ‘платье’,

servi ‘служить’,

signo ‘знак’, ‘признак’ (supersigno ‘надстрочный знак’),

supro ‘верх’, ‘вершина’,

ŝuoj ‘ботинки’, ‘туфли’,

tajpi ‘печатать на машинке’,

taǔgi ‘годиться’,

universala ‘универсальный’, ‘всеобщий’, ‘всемирный’,

vintro ‘зима’.

Без перевода: gimnastiko, ilustri, kaso, kostumo, spektaklo.

Грамматика

12-1.Предлоги: laǔ ‘по’, ‘согласно’, ‘в соответствии с’; po ‘по’ (употребляется с числительными и с другими количественными словами); anstataǔ ‘вместо’; malgraǔ ‘несмотря на’; laǔ via peto ‘по вашей просьбе’; Ŝi vestas sin laǔ la lasta modo Она одевается по последней моде‘; Agi laǔ sia plaĉo ’Действовать по своему усмотрению; Venu laǔeble pli rapide, mi atendas ‘Приезжай как можно быстрее, я жду’; po kvin ‘по пять’; Ili venis po grupoj (= pogrupe) ‘Они пришли группами’; anstataǔ mi ‘вместо меня’; Agu anstataǔ perdi la tempon senrezulte ‘Действуй, вместо того чтобы терять время безрезультатно’; Elektu amikon ne rapidante, ankoraǔ malpli rapidu anstataǔigi lin (B. Franklin) Выбирай друга не спеша, ещё меньше торопись променять его; Ankoraǔ ne estis tia nokto, kiun ne anstataǔus mateno Ещё не было такой ночи, которую не сменило бы утро; Mi esperas, ke, malgraǔ ĉio, ni plu restos geamikoj Я надеюсь, что, несмотря ни на что, мы и дальше останемся друзьями.

Предлоги ĉirkaǔ (в значении ‘приблизительно’) и po, относясь к числительному, играют роль наречий, а потому не влияют на падеж существительного, перед которым стоит числительное: Mi pagis ĉirkaǔ dek rublojn. Oni donis al ĉiu po du krajonojn.

12-2.Союзы: ju (mal)pli … des (mal)pliчем больше/меньше … тем больше/меньше: Ju pli mi lernas, des pli mi vidas, ke mi devas ankoraǔ lerni.

12-3.Частицы: ja ‘ведь’, ‘же’; jen … jen ‘то … то’.

12-4.Числительноеambaǔ ‘оба’ не изменяется по числам и падежам: Rigardu per ambaǔ okuloj! ‘Смотри в оба (глаза)!’

12-5.Наречиеĵus ‘сейчас’, ‘только что’: Mi ĵus venis.

12-6.Безличные глаголы употребляются без подлежащего. Ими обозначаются явления природы: pluvas (нельзя сказать *ĝi pluvas или *oni pluvas), neĝas, sunas, mateniĝas, estas varmege, и выражаются различные отношения к происходящему: okazas ke, povas esti ke, ŝajnas, estas eble (eblas), estas grave (gravas), estas necese (necesas), estas utile (utilas), estas certe ke, estas bone, estas verŝajne; Okazas, ke prisilenti estas pli bone, ol diri; Kiu mem amas neniun, tiun, ŝajnas al mi, ankaǔ neniu amas (Demokrito); Ne eblas ĉiam esti heroo, sed ĉiam eblas resti homo (J. W. Goethe/Gjote); Ne necesas nigrigi la nigran, ĝi jam estas nigra (S. Burin).

Словообразование

12-7. Суффикс -ing- образует существительные, обозначающие предмет, в который что-либо вставлено концом: plumingo ‘ручка’, piedingo ‘стремя’.

12-8. Суффикс -ĉj- образует уменьшительные мужские имена: Viktoro – Viĉjo, Mikaelo – Miĉjo, Boriso – Boĉjo.

Суффикс -nj- образует уменьшительные женские имена: Faina – Fanjo, Lidia – Lidinjo, Larisa – Larinjo.

При добавлении этих суффиксов слово отсекается в удобном для произношения месте. Иногда они употребляются в словах, обозначающих близких родственников и дорогих людей: paĉjo ‘папа’, panjo ‘мама’, avinjo ‘бабушка’, filinjo ‘доченька’, karulinjo ‘дорогая’, ‘милая’; Flanken, fraĉjo! Посторонись, братец!

Словоупотребление

12-9. Чтобы избежать повторения одного и того же существительного, его можно заменить местоимением tiu: La fraǔlino kun la bluaj okuloj estas bela, sed tiu (= la fraǔlino) kun la brunaj (okuloj) plaĉas al mi pli (multe).

12-10. Для логического выделения подлежащего или дополнения используются:

а) особая конструкция, в которой группа подлежащего или дополнения помещается между словами estas и kiu(j) и которая ставится в начале предложения; выделяемое слово употребляется в именительном падеже, а его предлог или окончание -n присоединяется к слову kiu: Petro kaj Paǔlo enmanigis al Maria ruĝajn rozojn – Estas Petro kaj Paǔlo, kiuj enmanigis al Maria ruĝajn rozojn; Estas Maria, al kiu Petro kaj Paǔlo enmanigis ruĝajn rozojn; Estas ruĝaj rozoj, kiujn Petro kaj Paǔlo enmanigis al Maria; Estas mi, kiu devas danki vin Это я (именно я, я сам) должен благодарить вас;

б) слова nome и ĝuste в значении ‘именно’ (Nome mi devas danki vin; Ĝuste al vi mi parolas);

в) изменение порядка слов (Vin devas danki mi);

г) логическая интонация (Mi devas danki vin).

Nova magazeno

— Mi ĝojas revidi vin, Ninjo! Kien vi direktas vin?

— Mi legis en la hieraǔa vespera ĵurnalo, ke oni ĵus malfermis novan universalan magazenon. Mi volus rigardi ĝin.

— Kie ĝi estas?

— Tute proksime: apud la sekva trolebusa haltejo, antaǔ la sportpalaco. Ĉu vi ne kontraǔas, se mi invitos vin tien?

— Al mi estas egale, ĉar nun mi nenien rapidas. Bone, ni kuniru! Des pli, ke mi bezonas aĉeti kelkajn aĵetojn.

— Ni komencu de ĉi tie! Mi volus vidi vintrajn kaj printempajn paltojn. Jen tre bela palto, kiel ĉe mia najbarino. Kia bedaǔro, ke ĝi estas iom tro helkolora!

— Mi dume aĉetos dikajn kajerojn kaj ĉirkaǔ dek krajonojn. Fraǔlino, kiom kostas la kajeroj?

— Ili kostas po dek rublojn. Bonvolu pagi en la kason. Ĉu vi volus preni globkrajonon aǔ plumingon?

— Mi prenos ambaǔ. Kaj anstataǔ la kajeroj kun la flavaj kovriloj, bonvolu doni al mi tiujn kun la grizaj kovriloj. Estas la griza koloro, kiu precipe plaĉas al mi.

— Andreĉjo! Atendu iomete, ne kuru! Kien vi malaperis?

— Mi perdis vin. Kie do vi estis?

— Supre. Mi jam trarigardis la tutan etaĝon kaj konas ĝin de «a» ĝis «zo». Ĉu vi ĉion aĉetis?

— Jes, ĉio estas en ordo. Mi vidis laǔmodajn linajn ĉemizojn kaj brunajn hungariajn kostumojn, sed mi ne kunhavas tiom da mono. Laǔeble, mi aĉetos alifoje. Tamen tion mi faros nek hodiaǔ, nek morgaǔ. Ĉu vi elektis ion?

— Mi aĉetis malhelajn ŝuojn. Ju pli mi rigardas ilin, des pli ili plaĉas al mi.

— Vere, tre praktika kaj nemultekosta aĉetaĵo! Ili estas bonaj por pluva vetero. Rigardu, mi neatendite trovis por mia fratinjo belegan ilustritan libron kun fabeloj pri bestoj. Ja fabeloj estas ŝia plej ŝatata legaĵo.

— Mi serĉadis someran robon, rigardis jen unu, jen alian, tamen mi neniel povas trovi ian laǔ mia gusto. Nenio farebla!

— Mi vidis multe da bonaj aĵoj. En la apudaj fakoj estas elektroraziloj «Agidel», fotoaparatoj «Zenit», porteblaj televidiloj, malpezaj dormosakoj. Mi vidis ankaǔ germanian tajpilon «Erika» kun supersignoj: ĝi taǔgas por tajpi en Esperanto. Necesas pripensi, kion aĉeti pli frue.

— Malgraǔ tio, ke ni estas ĉi tie nur horon, mi jam laciĝis.

— Do ni iru! Interalie, en ĉi magazeno estas bonega priservado.

— Kion vi faros hodiaǔ plue?

— Mi tuj iros al la ekspozicio de pentraĵoj kaj desegnaĵoj kaj vespere mi televidos gimnastikan konkurson, poste aǔskultos muzikon. Sed vi?

— Mi havas bileton por la spektaklo «Kiso de Ĉanita».

— Kial ni ne vizitu morgaǔ Nikolaon? Laǔdire, li ekmalsanis.

— Memkompreneble, ni iru! Samtempe mi redonos al li librojn, kiujn mi prunteprenis de li por legado: «Tutmonda sonoro», «Ĉu li venis trakosme?», «La monto». Krome mi volus peti de li aliajn librojn: «Kiel akvo de l' rivero», «Metropoliteno» kaj «Koloroj». Do bonvolu telefoni al mi en laborejon, kaj ni decidu pri la tempo.

— Ĉion bonan!

— Same al vi!

Задания

12.1. Что означают следующие слова?