Замалёўкi (на белорусском языке) - Сергей Давидович

Перш-наперш мы да ўсходу сонца беглi на пагорак, каб пабачыць, як на Вялiкдзень танцуе сонейка пры ўсходзе. Дарослыя гэтага не рабiлi, бо ведалi, што гэтак жа сама яно "танцуе" i кожны дзень.

Дзецi ж у гэта верылi шчыра, i таму свята набывала ўжо зрання асаблiвую таямнiчую прыгажосць.

Гавелiся разам, усёй сям'ёй, нешта снедалi. Дарослыя пiлi чарку, другую, пятую, слабейшы мог i пад стол звалiцца - тады i канец святу. А ў дзяцей усё толькi пачыналася. Найгалоўнейшая для дзяцей справа святога дня - бiцца ў яйкi. Колькi пiску, колькi крыку, колькi рогату i спрэчак! Кожнаму ж хочацца перамагчы i забраць сабе пабiтае яйка. Азарт! Некаторым дужа не шанцавала яны куляй ляцелi дамоў i прасiлi ў мамы яшчэ фарбаваных яек, бо ўшчэнт прайгралiся. Сталейшыя хлопцы часцяком шальмавалi з намi, малымi, непрыкметна падстаўлялi сустаў пальца пад удар, i ўжо нiкому нiчога не дакажаш, хоць тут плач-расплачся - аддавай яйка, i ўсё. Аднаго года аб'явiўся ў нас i зусiм "непераможны" хлапец, пабiў усiх без разбору. Нагроб цэлыя кiшэнi нашых яек, стаiм мы з пустымi рукамi, ледзь не плачам. Калi потым высветлiлася - у яго было драўлянае яйка, якое па-майстэрску зрабiў яго тата, пафарбаваў i даў сыну. Больш з iм нiхто нiколi не гуляў у яйкi, хоць ён i прасiўся, малiўся, скуголiў.

Значна "iнтэлiгентней" гулялi ў яйкi дзяўчынкi. Яны рабiлi з пясочку пагорачкi i па чарзе скочвалi яйкi ўнiз. Яйка коцiцца няроўна - то нечакана ўлева зверне, то ўправа крутнецца - вось чыё яйка "знойдзе" iншае, тое i перамагае. Цiкава, ажно дух захапляе! Бывала, i мы, меншыя, далучалiся да дзяўчынак...

Быў i яшчэ адзiн абавязковы для дзяцей "рытуал" - пажачкi. Гэта значыцца кожнае дзiця на Вялiкдзень павiнна было зайсцi ў кожную хату па фарбаванае яйка. Нiхто, канешне, у карак не гнаў, можна i не iсцi, але каму ж не хочацца мець як мага болей прыгожых яек - гэта ж цэлае багацце! Сапраўды носiшся з iмi, як курыца з яйкам.

Дарослыя пра пажачкi ведалi, таму прыкiдвалi, колькi дзяцей у вёсцы, каб кожнаму хапiла.

Заскокваеш да каго-небудзь у хату, смарганеш носам i абавязкова, як i "дзяўблi" бацькi, кажаш:

- Хрыстос уваскрос!

А потым, каб атрымаць яйка, неабходна яшчэ сказаць:

- Не дасi яечка - здохне авечка, не дасi кока - вылезе вока!

Карацей, за яйка трэба i "папрацаваць".

Я быў вельмi цiхi, сцiплы, сарамлiвы, ды i гадкоў мне было, можа, з пяць усяго. Я заходзiў у хату i стаяў цiхенька ля парога, апусцiўшы галаву. Дарослыя разумелi, якi з мяне "аратар", i давалi яйка, не дамагаючыся ад мяне гэтых пацераў.

Заскочыў я гэтак да Кухаронкавых i стаю як слупок.

- А што трэба сказаць? - пытаюцца ў мяне.

Я сцiснуўся ў камячок i стаю, як пружына ўвесь...

- Не хочаш гаварыць, не атрымаеш яйка! Ну?

Я як даўся ў дзверы, ды на двор, ды ходу, а мне ўслед крычаць:

- Куды ты?! Пастой! На яйка!

А мой i след прастыў...

Дурненькi я, дарэмна пакрыўдзiўся, людзi ж хацелi пачуць ад дзiцяцi святочныя прыказкi.

ЭХ, ПРАКОЦIМСЯ!

Да Жукоўскiх з Менска прыехаў iх старэйшы сын Iван. Не проста прыехаў, а на грузавiку - уладкаваўся недзе ў Менску працаваць шафёрам. Форсу, гонару таго, як кажуць, без фiгi не да носа! Ды i было чым ганарыцца - пасля вайны шафёр - больш значная шышка, чым сёння мiнiстр. Машыну мы бачылi першы раз у жыццi, i таму, калi Iван, ад'язджаючы ў Менск, прапанаваў нашай хеўры пракацiцца ў кузаве, мы ажно зараўлi (прабачце, запiшчалi) ад захаплення. Калi машына набiрала хуткасць i вецер пачаў паласкаць нашыя твары, мы адчулi нешта незвычайнае, у нас быццам выраслi крылы, i, не згаворваючыся, мы запелi штосьцi без слоў: "Ля-ля-ля", - i ў такт нашым крыкам пачалi выстукваць па кабiне. Машына рэзка затармазiла i прыпынiлася. Вылез з кабiны Iван i запытаўся:

- Ну што, зайцы, так мала пракацiлiся? Вылазьце!

Нас быццам з вару апусцiлi ў ледзяную ваду, настолькi змянiўся наш настрой. Нiчога не разумеючы, мы пасаскоквалi на зямлю i з вялiкiм жалем глядзелi ўслед ад'язджаючай машыне. Праехалi мы ўсяго метраў з пяцьдзесят. Дамоў сунулiся як пабiтыя...

Нам тады ў галаву не магло прыйсцi, што стуканне па кабiне азначае просьбу супынiць машыну. Прыехалi!

ДУРНЫ ЖАРТ

Аднойчы вярталiся мы з арэхаў дамоў i раптам спынiлiся як укопаныя. На мяжы, на ўскраi вёскi, спала дзяўчына. Спала спакойным, казачным сном, прыгожа нахiлiўшы ўбок галаву, раскiдаўшы доўгiя валасы. Гэтую дзяўчынку мы ведалi, яна прыехала на лета да сваякоў у нашу вёску з Ленiнграда. Яе звалi Аня. Сонечны пяшчотны дзень, цiшыня i спакой, водар лясоў i траў паспрыялi гэтай прыгожай дзяўчынцы, якой было, можа, год з чатырнаццаць, заснуць глыбокiм сном. Яе твар упрыгожвала ледзь бачная, бесклапотная ўсмешка, якая адлюстроўвала чысцiню i светласць гэтай дзявочай душы...

Мы стаялi, зачараваныя, i любавалiся ёю.

Раптам Тонiк Сiнкевiч, таксама меўшы ўжо гадоў з чатырнаццаць за плячыма, выйшаў наперад, таямнiча прыклаў палец да сваiх вуснаў, паказваючы гэтым, што зараз адкрые нам страшэнную тайну, i прыцiшана сказаў, закацiўшы вочы ўгару:

- Мая!

Так мы яму i паверылi! I нават не таму, што Тонiк быў цыбаты, нязграбны, грубы, а перад намi ляжаў ледзь не анёл, а таму, што нiхто нi разу не бачыў iх разам, нават размаўляючы. А ў вёсцы - усё як на далонi.

Далей здарылася нечаканае i страшнае. Тонiк падышоў да дзяўчынкi, нахiлiўся над ёй i як зараве дзiкiм ровам. Нават мы ад нечаканасцi перапужалiся. А што казаць пра дзяўчынку? Бедная Аня. Яна ўсхапiлася, вочы дзiкiя, нiчога не разумее. А Тонiк стаiць над ёй i рагоча, аж хiстаецца. Нiхто з нас, значна меншых, не смяяўся з Тонiкавага "жарту".

Добра, калi гэты спалох не адбiўся на далейшым здароўi цi псiхiцы Анi. Лёс жа Тонiка быў сумны. Ён адслужыў у войску, чалавек увогуле быў добры, але спiўся i памёр ад гарэлкi ў маладым узросце.

ПЕРШЫ ЗАРОБАК

Сталейшая мая сястра Жэня была, як кажуць, на выданнi. Ды i прыгожая была i, нягледзячы на голад, даволi "круглая" - маладосць брала сваё. З гэтай нагоды ў наш закуток нярэдка зазiралi хлопцы - проста так, выпадкова: "Iшоў тут, дай, думаю, зайду"...

Заходзiў да нас i К. (не буду называць прозвiшча). Вось гэты К. аднойчы мне i кажа цiхенька на вуха:

- За кожнае мацюковае слова буду плацiць па дваццаць капеек...

У мяне загарэлiся вочы - ого, аж дваццаць капеек за слова! (Потым, пасля рэформы, дваццаць капеек ператварылiся ў дзве, а зараз сам чорт не разбярэцца з грашыма.) Я пачаў напружана ўспамiнаць тыя мацерныя словы, якiя, канешне ж, чуў ад сталейшых хлопцаў, ад дарослых. Успомню такое слова - шапчу К. на вуха. Ён, каб усе чулi, хвалiць мяне:

- Малайчына! Харошае слова! - спраўна плацiў грошы i рагатаў з задавальненнем, забаўляўся.

Але лексiкон мой быў небагаты ў гэтай галiне, i запас "харошых" слоў хутка вычарпаўся, а "зарабiць" хацелася, i я пачаў шаптаць розныя словы, але не мацюковыя. Тады К. глядзеў на мяне сурова i таксама, каб усе чулi, невыпадкова казаў:

(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});