Кветкi самотнай князёўны (на белорусском языке) - Лидия Адамович

- Адзiн тлум ад гэтага кахання, - уздыхнула Iрэна. - А можа, Аленцы пашанцуе яшчэ? Вось як у мяне з Янкам, быццам i пасварылiся, i разышлiся,а цяпер - вяселле!..

- Ах ты, дурнiца! - закiвала галавою Соф'я. - Мужык мой у гасцях быў у свайго калегi, дык бачыў там твайго Янку. Ужо два месяцы, як твой Янка жанаты! Бабу ўзяў з дзiцем. З таго часу, як яго з аўтапарка выгналi, усё на вакзале начаваў - у вёску вяртацца не хацеў. На танцах знайшоў нейкую дурнiцу дый ажанiўся! А дагэтуль нiдзе не працуе, то ўкрадзе што, то ў такой, як ты, нешта выдурыць! Галавы ў цябе няма - падарункаў яму накупляла, дрожджаў, дзiцячых кансерваў!

Соф'я закiвала галавою i пакруцiла пальцам ля скронi. Iрэна ўспыхнула i падалася прэч з кватэры. Але потым вярнулася i сказала Соф'i, каб дала адрас, дзе цяпер жыве Янка. Тая назвала.

Дзверы адчынiла жанчына гадоў за трыццаць.

- Вам каго? - строга папыталася яна.

- Можна Янку? - папрасiла Iрэна.

- Вы сёння ўжо пятая! - трасучыся, вымавiла жанчына i крыкнула ў глыб кватэры: - Янка! Iдзi разбiрайся! Хутка яны да цябе з мiлiцыяй з'явяцца!

- Прывiтанне! - выйшаў на пляцоўку Янка.

Хваравiты ад перапою твар, засмяглыя вусны, змяты спартовы касцюм. Ён зачынiў за сабою дзверы, i яны з Iрэнай засталiся адны.

- Ну, што ты хочаш?.. Падавай у мiлiцыю, - пазяхнуў ён.

Iрэна з размаху стукнула яго па твары.

- Без iстэрыкi, добра? - пацёр ён шчаку. - Я ўжо не працаваў, звольнiлi мяне, а ты ўсё патрабавала кветак... Мне не было дзе жыць, а ў Рэнi была хата. Я харчаваўся ў яе. А потым яна мяне выгнала, бо я пярсцёнак у яе ўкраў - на вяселле мне патрэбен быў пярсцёнак, жанiўся я з гэтай чувiхай, якая табе дзверы адчыняла... Яна багацейшая за Рэню i не такая капрызная, як ты. Яна за мяжу ездзiць, зразумела, у чым справа? Вось i ты сабе такога шукай хахаля, усякла?

- Вярнi мне тыя падарункi, што я купляла, быццам для тваiх родзiчаў! выкрыкнула Iрэна.

- Ай, цiшэй! - прамямлiў, пацiраючы за вухам, Янка. - Я i раней лiчыў, што ты крыху iстэрычная... Пардон, мадам! Падарункаў няма - падарыў жончынай мацi. А што мне рабiць было, калi не працую?

Iрэна залямантавала ад злосцi i крыўды, наляцела на Янку з кулакамi, пачала рваць ягоныя валасы, упiлася зубамi ў шчаку, з асалодай адчуваючы на сваiх вуснах ягоную кроў... Нiхто не мог спынiць яе - яна бiлася з iм не на жыццё - насмерць, ратуючы свой гонар, помсцячы за ўсё i за ўсiх. Павыскоквалi на пляцоўку суседзi. Нечакана прыехалi мiлiцыя i людзi ў белых халатах. Вырываючыся з нечых учэпiстых рук, Iрэна рагатала, гледзячы на акрываўленага Янку з пакусанай шчакою, разадраным пазногцямi тварам i апухлым вокам. Ён, згорбiўшыся, тулiўся ў кутку ля дзвярэй...

- Кладзiся спаць! - загадаў Антось i схаваў у тумбачку пустую бутэльку.

- Не! - хiстаючыся, плюхнуўся на стул Мiкола. - Я буду пiць, пакуль не звалюся!.. Схадзi яшчэ ў краму!

- Якая табе крама - апоўначы ўжо! - настойлiва ўкладваў сябра ў ложак Антось. - Спi лепш, набраўся як свiння гразi! Аленка прыходзiла, стукала ў дзверы, але я ёй не адчынiў... Вы ж у тэатр збiралiся!

- Якi тэатр? - узняўся з ложка Мiкола. - Яна мне надакучыла сваiмi прапановамi!

Ён павярнуўся тварам да сцяны, але раптам ускочыў.

- Антось! Прачытай мне лiст ад Таццянкi, - папрасiў сябра.

- "Дачушка такая моднiца, - пачаў Антось, - у садок збiраецца i кажа, каб сёння не апранала тую сукенку, у якой была ўчора... Нам ад цябе нiчога не трэба. Проста ведай, што калi ты адслужыў у войску i паехаў дадому..."

- Хопiць! - Мiкола злез з ложка i пачаў апранацца. - Гадаўка яна, Таццянка! Увесь настрой мне сапсавала, у душу залезла! Але ўсё роўна не паеду да яе!

Ён павярнуў ключ у замку, адчынiў дзверы.

- Ты куды? - занепакоiўся Антось.

- Да трамвайшчыцы! Яна налье...

- Дык я не зразумела, да каго вы? - смяялася маладая вахцёрка.

- Я ж кажу: Наташа, трамвайшчыца... - паўтарыў Мiкола.

- У нас усе трамвайшчыцы! - зайшлася зычным смехам жанчына. - А прозвiшча як тваёй Наташы?

- Ай, бялявая такая! Баявая дужа... I смачна гатуе!

- Мiхалёва, можа? Ну прайдзi ў дзвесце другi пакой, - буркнула вахцёрка.

Ён падняўся на другi паверх, пастукаў у дзверы.

- Ах ты, мой сiнявокi донжуан! - абняла яго Наташа ў празрыстым блакiтным пеньюары. - Я ведала, што ты прыйдзеш... Ой, дарагi, ды ты ж ледзь на нагах трымаешся! Хуценька ў ложак, хуценька... Вось... Зараз я цябе разую, дам сто грамаў i сама прылягу побач...

Аленка выйшла на невялiчкай станцыi "Жыткавiчы". Гаманлiвая жанчына, што гандлявала пончыкамi з павiдлам, растлумачыла ёй, як прайсцi на вулiцу Вясновую. Яна пакрочыла, асцярожна трымаючы ў руках вялiкiя гладыёлусы, якiя везла Вользе з самага Менска. Патрэбны дом знайшла хутка. Гэта была невялiчкая хатка на вулiцы ў прыватным сектары. Аленка зайшла ў двор i пастукала ў дзверы. Ёй адчынiла дзяўчына гадоў дваццацi пяцi, сур'ёзная, строгая, у льняной сукенцы з вышытымi ля каўнерыка кветкамi.

- Прабачце, можна Вольгу? - прамовiла Аленка.

- Гэта я, - адказала тая. - Заходзьце, калi ласка!

Аленка нязграбна ўсунула ёй кветкi, прашаптала: "Ад Мiколы!" - i прайшла ў пакой.

Здзiўленымi вачыма паглядзела Вольга на нечаканую госцю, паставiла кветкi ў вазу, прапанавала Аленцы садзiцца за стол, а сама пайшла па каву. Прынесла. Адгарнула рукою валасы - штучна завiтыя, яны даставалi да плячэй i мякка клалiся на каўнерык, - усмiхнулася:

- Пазнаёмiмся?

- Ага! - усхапiлася з месца Аленка i назвала сваё iмя.

- Частуйцеся кавай, - прапанавала Вольга. - I давайце пагаворым пра Мiколу, дарэчы, ад якога гэта Мiколы кветкi?

- Як "ад якога"? - здзiвiлася Аленка. - Вы й не здагадалiся? Вось ад гэтага Мiколы! - працягнула ёй сшытак з вершамi. - Ён так кахае вас! Часта чытае нам вершы свае, вы - яго муза, яго натхненне...

Заiнтрыгаваная Вольга ўважлiва чытала кожны лiст, а калi скончыла, падняла на Аленку вялiкiя шэрыя вочы:

- Вы - яго сястра?

- Не, мы разам вучымся...

- З якога ты класа, Аленка? З нашай школы? - пацiкавiлася Вольга. Ведаеш, я нядаўна працую ў Жыткавiчах... Да гэтага ў вёсцы выкладала...

- Я з Менска, - удакладнiла тая. - Мы з Мiколам разам вучымся ў iнстытуце культуры. Мне проста яго шкада стала - ён пакутуе, кахае вас!.. А вы нават не здагадваецеся пра яго iснаванне!..

- Iнстытут культуры... - правяла пальцам па бровах Вольга. - Аленачка, калi ласка, растлумач! Як яго прозвiшча?

- Мiкола Гайда! - амаль раззлавалася Аленка.

- Гайда? - мовiла Вольга. - Так, так, я ведаю яго... Мы жылi ў адной вёсцы, у Вiшаньцы... Там яшчэ такi стары маёнтак ёсць i дзiўнае паданне пра Чорную здань... I пра князя Вiтаўта i Дарыну.

Вольга змоўкла i засяроджана круцiла ў руцэ кубак з кавай.

- Я ў гэтай вёсцы жыла з бабуляй, - з сумам прадоўжыла яна. - Бабуля не ўжылася з нявесткай, гэта значыць, з маёй мацi, i бацька купiў бабулi хату ў вёсцы Вiшанька. Ёй было сумна адной, i яна ўзяла мяне да сябе... Якiя шчаслiвыя гэта былi гады! - усмiхнулася яна, адкiнулася на спiнку крэсла. - Мы хадзiлi з бабуляй у царкву, што ля маёнтка, тады яна яшчэ працавала, я слухала, як на хорах спяваюць пеўчыя, i мне здавалася, што ўсё гэта мне толькi снiцца, бо нiдзе так добра мне не было, як там... Бабуля мая памерла, калi я скончыла школу. Хату нехта купiў. А я цяпер езджу ў вёску да мацi з бацькам, тая вёска мне не даспадобы... А вось Вiшанька!..

Вольга пазiрала некуды ўдалячынь задумлiвым позiркам.

- А пра Мiколу раскажыце! - папрасiла Аленка.

- Пра Мiколу? - узняла бровы Вольга. - Гэта быў маленькi свавольны хлопчык, неслух i ганарлiвец. Ён жыў са мною па суседству, вучыўся ў паралельным класе, але ён нiколi мне не падабаўся, дый сам нiколi не заляцаўся да мяне... Я раскажу табе пра другога хлопца, - таемным голасам мовiла Вольга. - Калi мне было чатырнаццаць гадоў i я вучылася ў восьмым класе, у мяне закахаўся вельмi "стары", як мне тады здавалася, хлопец. Ён ужо скончыў iнстытут i працаваў iнжынерам. Яму было дваццаць чатыры гады, i мне здавалася, гэта вельмi многа: аж на дзесяць гадоў старэйшы! I я адмовiла яму. - Вольга ўздыхнула, паправiла пояс на сукенцы. - Аленачка, якая я была дурная! Цяпер ён - паважаны чалавек у раёне, усяго трыццаць пяць гадоў яму, а ўжо вялiкi начальнiк, усё мае: i сям'ю, i дзяцей, i з жонкаю добра жыве. А чаго дабiлася я? Жыву на кватэры, атрымлiваю мiзэр, каханага няма... А iсцi за абы-каго не хачу!

Яна крыху памаўчала, а потым дадала:

- Не верце вы Мiколу наконт кахання да мяне. У яго ўжо такое аднойчы было. Ён - фантазёр! Неяк у школе таксама пiсаў палымяныя пакутныя вершы, а мы ўсе так зайздросцiлi той, каму ён пiша!.. Аказалася - ён стварыў сабе вобраз дзяўчыны, якую хацеў сустрэць, а iмя i твар "узяў напракат" у нашай прадаўшчыцы, што нейкi час працавала ў краме на практыцы! Рэальнага чалавека так кахаць немагчыма!..

Аленка расчаравана ўздыхнула.

- Кветкi я купiла сама, - усмiхнуўшыся, прашаптала яна. - Хацела пабачыць вас...

Вольга абняла яе i з тужлiваю ўсмешкаю прытулiла да сябе.

VI

Маруся Вайтовiч асцярожна прачынiла дзверы i зайшла ў кабiнет iнспектара па кадрах.

- Вы таксама з вышэйшай? - адразу запыталася пажылая, у строгiм дзелавым касцюме жанчына. - На станок, вучанiцай токара пойдзеце?